TUTSAKLAR*]  SENDİKA KURDU

Tegel Hapishanesi yönetimi sendika kurma çalışması yapan tutsakların hücrelerinde arama yaptı

Mayıs ayın sonuna doğru Berlin’deki Tegel hapishanesindeki tutsaklar Tutsakların sendikasını kurduklarını kamuoyuna duyurdular. Hapishane yönetiminin bu açıklamaya karşı cevabı, Sendika kuruluşu ile alakalı olduğunu düşündükleri iki sendika sözcüsünün hücrelerine saldırarak tutsaklara ait tüm evraklara el koymak oldu. Bu gelişme herkesçe bilinen geçmişteki yaşanmışlıkların tekrarlanmasıydı.

Kuruluş açıklamasında bulunan kurucular sendikalarının iki temel konuda mücadele edeceğini açıkladılar: Tutsakların yasal asgari ücret konusunda dikkate alınmasını ve Emeklilik Sigortası kapsamına alınmalarını istiyorlar. Diğer konu ise 1977 yılından bu yana hep gündemde olan bir konu. O dönemdeki Federal Hükümet tarafından kararlaştırılan ama Federal Yasaların içerisine alınması gereken ve fakat bu konuda gerekenin yapılmadığı bir konu. Bu alanda yasa koyucu ikili oynamaktadır: Yasa koyucu bir tarafta tutsakların kölelik koşullarında yaşamalarına karşı çıkarken, diğer tarafta Eyaletlerin Mali sıkıntılarını gerekçe göstererek zorunlu olan adımları atmamaktadır. Çünkü Eyalet Hükümetleri Tutsakların sosyal sigorta primlerini ödemekle yükümlüdürler. 2011 yılında Federal Meclise sunulan bir karar tasarısının gereği hala yapılmadı.

Almanya’da tutsaklar genel olarak çalışmak zorundadırlar. Bu çalışmanın karşılığı ise sadece bir cep harçlığı verilmektedir. Almanya’da tutsaklarla ilgili yasaya göre sosyal sigorta-emeklilik sigortası kapsamında ödenen maaşın yalnızca yüzde 9’u kadar bir ücret tespit edilmiştir. 2011 yılında Eyaletler yasasında yapılan reform sonucunda bu konuda karar verme yetkisi Eyalet yönetimlerine geçmiştir. Temel Haklar ve Demokrasi Komitesinde Tutsaklardan sorumlu Christian Herrgesell’in değerlendirmesine göre yasada yapılan bu değişiklikten sonra da ufak tefek farklılıklara rağmen genel olarak tutsaklarla ilgili yasanın uygulanması devam etmekte ve tutsakların ücretlendirilmesinde bir değişiklik olmamıştır. Buna rağmen tutsaklarla yaptığı görüşmelerde, tutsaklar daha çok hapishanelerdeki işyerlerinde yeteri kadar çalışma olanağının olmamasından şikâyetçi olmaktadırlar. Çünkü hapishanelerde çalışma olanağına sahip olmak aynı zamanda başka tutsaklarla sosyal bir paylaşım içerisinde olmak anlamına gelmektedir. Herrgesell’e göre bu bakış açısıyla hareket edildiğinde hapishanelerde yüzde 30-40 civarında bir işsizlik söz konusudur. Gözaltı süresinde çalışma zorunluluğu yoktur ve fakat çalışmak isteyenlerin çalışma olanağı da yok. Bu sebeple gözaltında olan tutsakların günün 23 saatini hücrelerinde yalnız geçirmek zorunda kalıyorlar. Genel olarak ama tutsakların çalışma zorunluluğu vardır. Sendikanın kurucularında birisinin açıklamasına göre, açık öğretimde yüksekokul okumak isteyen bir tutsağın tam gün çalıştığında yükseköğrenim görmenin imkânsız olacağını belirtmektedir.

Bunun ötesinde hapishane işlerinde yapısal değişiklikler yaşandığı görülmektedir:  Yemekhane ya da büyük çamaşırhaneler giderek daha fazla özel şirketlere verilmektedir. Ki bu alanlar tutsakların kendi aralarında politik görüşmeler yapmalarına ve kendi aralarında iletişim kurmalarına olanak tanıyordu. Bu işlerin özel şirketlere verilmesi ile birlikte hapishanenin değişik bölümlerdeki tutsakların kendi aralarında sosyal ilişki kurma olanağı da ellerinden alınmış oluyor. Herrgesell tutsakların kendi aralarında iletişim kurma olanaklarının her geçen gün daha da küçüldüğünü göstermektedir. Herrgesell bu durumu eleştirmektedir.

Aynı zamanda hapishaneler giderek daha fazla bir şekilde dışarıdaki ucuz işgücünü kullanarak rekabette üstün gelmeye çalışmaktadırlar. Bu aynı zamanda Tegel’deki hapishane için de geçerli bir durumdur. 2011 yılında yeni kurulan ayıklama ve montaj işyeri için “çok yoğun el emeğinin talep edildiği bir işte, sizlere maliyet avantajları olan bir işbirliği olanağı sunuyoruz.” demektedirler.

Sendikanın sözcüleri olan Oliver Rast ve Attila-Aziz Genç’in Tegel hapishanesindeki hücrelerinin aranması ve tüm belgelere el konulmasını Rast’ın avukatı Sven Lindemann Anayasaca güvence altına alınan muhalefet etme hakkına bir saldırı olarak değerlendirmektedir. Hapishane yönetimi bu tavrını bir kuralın ihlali olarak değerlendirmektedir: Tüm politik çalışmalar herhangi bir “tahrik”e yol açmaması için hapishane yönetiminin iznine tabidir. Bir sendikanın kurulmasına karşı değillermiş. (taz **], 29 Mayıs 2014)

Kuruluş açıklamalarında tutsak olan bu arkadaşlar sadece hapishane dışındaki sendikalara dayanışma içinde çağrıda bulunmuyorlar, onlar şöyle diyorlar: “Biz Almanya Sendikalar Birliği DGB’ye üye sendikaları (ver.di***] , İG Metall ****])  ve bir konfederasyona bağlı olmayan bağımsız sendika insiyatiflerinin (IWW, FAU) somut desteklerini bekliyoruz. Ancak bu temelde hapishanelerin, hapishanelerde çalışanların sendikasız bırakılmasının önüne geçilmiş olunur.”

StS

Çevirenin notları:

*] Ben tutuklu kavramı yerine tutsaklar kavramını tercih ettim. Çünkü hapishanelere karşı birisiyim ve insanlar orada zorla tutulmaktadırlar. O insanları o “suç”ları işlemeye iten var olan düzenin kendisidir. Sömürünün olmadığı ve insanların eşit ve özgür bir şekilde yaşama olanaklarına kavuştuğu bir dünyada bu kadar sorun olmayacağından az sayıda “aykırı” davranan insanları hapishane yerine eğitim ve ikna metodu ile topluma yeniden kazandırmak mümkündür. Bu sebeple de tutsak kavramını kullanıyorum.

**] taz, Almanya’da günlük olarak çıkarılan reformist sol liberal bir gazetenin kısaltılmış adıdır.

***] ver.di, Almanya’da yaklaşık 2,3 milyon üyesi olan hizmet işkolu sendikasıdır.

****] IG Metall, Almanya’da yaklaşık 2,5 milyon üyesi olan Endüstri işkolu sendikasıdır.

Sosyalist Sendika ve İşyeri çalışması için

Express gazetesi Nr.6/2014 sayfa 7-8

Çeviren: Hasan Arslan / DİSK-Tekstil İşçileri Sendikası Uluslararası ilişkiler ve Örgütlenme Daire Müdürü